Tarım ve Orman Bakanlığı sözleşmeli üretime ilişkin yönetmelik çıkarmadan arabuluculuk uygulamasına başladı.
DİLAN KUTLU
Tarım ve Orman Bakanlığı sözleşmeli üretime ilişkin yönetmelik çıkarmadan önce, Adalet Bakanlığı’nın bu alandaki hukuki uyuşmazlıklarda arabuluculuğu öngören yönetmeliği 1 Eylül’de yürürlüğe girmişti. Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, “Bakanlık öncelikle bu konuda bir düzenleme yapmalı” dedi. sözleşmeli üretimin içeriğini belirleyen sözleşmeli üretime ilişkin yönetmelik henüz yayınlanmamış olmakla birlikte, taraflarla ilgili sorunların nasıl çözüleceği bu yönetmelikle belirlenmemiş olup, Adalet Bakanlığı uzman eğitimi vermemiştir. Bu konunun arabuluculara 1 Eylül’de başlatılmasını uygun bulmuyoruz.” dedi.
5 Nisan 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Orman Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile tarım sektöründe sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılmasına yönelik düzenlemeler yapıldı. Fason üretimin genişletilmesi uzun süredir Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gündeminde olmasına rağmen sözleşmeli üretimin şartlarına ilişkin bir yönetmelik yayınlanmadı. Öte yandan Adalet Bakanlığı’nın “Tarımsal Üretim Sözleşmelerinden Kaynaklanan Hukuki Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk Yönetmeliği” 1 Eylül 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı.
“ARABULUCULUK DAİRESİNDE TARIMSAL ÜRETİM SÖZLEŞMELERİ KONUSUNDA UZMAN YOK”
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, Arabuluculuk Dairesi’nde “tarımsal üretim sözleşmeleri konusunda eğitim verecek uzman bulunmadığını” vurgulayarak, ANKA Haber Ajansı’na şu değerlendirmelerde bulundu:
“Tarımda sözleşmeli üretim modelinden kaynaklanan uyuşmazlıkların arabuluculuk usulü ile çözümlenmesine yönelik bir uygulamadır. Arabulucu, üreten kişi, şirket veya tacir nezdinde yargılama yükünün hafifletilmesi amacıyla sözleşmeli üretim modeline başvurulmaktadır. Mahkemeye gidilecek. Burada şuna dikkat etmek gerekiyor. Bu konuda tarımsal üretim için Arabuluculuk Dairesi Başkanlığı’nda sözleşmeye ilişkin bilirkişi yok. Arabuluculuk sistemi 1 Eylül’de yürürlüğe girdi ancak Adalet Bakanlığı bunu yapmadı. Arabuluculara bu konuda gerekli eğitimlerin verilmesi, muhtemelen bu eğitim aşamalarında ziraat mühendislerinin, Adalet Bakanlığı’ndaki akademisyenlerin ve mühendislerin eğitici olarak yer alması gerekmektedir.
“FAAŞLI İMALATTA KAYBEDEN TARAF HER ZAMAN ÜRETİCİDİR”
Bu düzenlemeye esas olan Tarım Kanunu’nda 5 Nisan 2023 tarihinde yapılan değişiklikle “sözleşmeli üretime ilişkin dava açılacaksa arabuluculuk esastır” ifadesi getirilerek arabuluculuk getirilmiştir. Yapılan sözleşmeler her zaman üreticinin aleyhine oluyor çünkü bu sözleşmeyi küçük üreticiler ve büyük şirketler yaptığı için üretici her zaman kaybeden oluyor. Yıllardır örneğin Bursa’da sanayiciyle üreticinin anlaşma yaptığını görüyoruz. Sanayici domatesi daha ucuz diye fason üretimden almıyor, başka yerden alıyor. Üreticinin yapabileceği bir şey yok, sahada kalıyorlar. Tütün üretiminde de durum böyle…
“ÖNCE TARIM BAKANLIĞI YÖNETMELİĞİ ÇIKARMALI”
Bakanlığın öncelikle fason üretimin içeriğini belirleyen bir fason üretim yönetmeliği yayınlaması gerekiyor. Bu yönetmelik henüz çıkmamakla birlikte, taraflarla ilgili sorunların nasıl çözüleceği bu yönetmelikle belirlenmemiş olup, Adalet Bakanlığının arabuluculara bu konuda uzman eğitimi vermemiş olmasını doğru bulmuyoruz. 1 Eylül’de başlayacak. Bu aşamada öncelikle Tarım Bakanlığı’nın yönetmeliğini yayınlaması gerekiyor. Hayvansal üretimle ilgili olarak Et ve Süt Kurumu Başkanı, “Gerekli hazırlıkları yaptık” dedi. Ancak hayvancılık açısından sözleşmeli çiftçiliğin temelini oluşturan temel karkas maliyetleri dahi 11 aydır açıklanmadı.”
